 |
နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မဒှ်ကောန် ဝဏ္ဏကျဝ်ထေန် နာဲဖိုဝ်လှ (အ္စာဂဥုဲ) ကေုာံ မိကျေနု တံတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် (၁၉၀၅) နဝ်ဝေန်ဗာ (၁၈) က္တဵုဒှ်မၞိဟ်ရ။ ဌာန်ဇာတိက္တဵုဒှ်မၞိဟ်ဂှ် ခရိုၚ်ဍုၚ်ပြန် ဍုၚ်တိုၚ်ထဝ် (ယှိုယ်တိုၚ်)မဒှ်ရ၊ ပရေၚ်ပညာဂှ် ညးတုဲလဝ် ဘာသာဥပဒေတုဲ ကလိဂွံလဝ်တဆိပ် (B.A,B.L) ဝိဇ္ဇာကီုရ၊ မိမၜါ ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်ဂကူမန်ကီုလေဝ် နူဘဝဍောတ်တ်တေံ ဟိုတ်နူဟွံဂွံမံၚ်လဝ် အကြာဗွဳဗွိုၚ်ဂကူကောန်မန်တုဲ ဟီုအရဝ်မန်ဟွံလေပ်ရ၊ အယုက်ဇၞော်ဂေါဝ်တိုန်တုဲ လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် အကြာဂကူမန်တုဲမှ လ္ၚတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်လေပ်ကၠုၚ်အရေဝ် မန်ခိုဟ်ဟ်ကီုရ၊ မဇညးၜိုန်ရဒှ်မံၚ် ဘာသာခရေတ်ယှာန်ကီုလေဝ် ကောန်ဂကူမန်တံဗွဲမဂၠိုၚ် ဟိုတ်နူ ဒှ်မံၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ကာလညးအာကၠုၚ်အကြာ ခမဳသၚ်တံမ္ဂး အောပ်မာဇအ်သဝ် ပၚ်တဲဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလေပ်ကီုရ။ သမ္ဘာညးဒှ် ဂကူကရေၚ်မွဲတၠတုဲ နူကဵုအိန်ထံၚ်ညးတံညးၜါ ဟွံကလိဂွံကောန်ဇာတ်ဂမၠိုၚ်ရ ၊ တၞဟ်နဂွဒှ်သကအ်တုဲ လွဳကပှ်ဗ္စလဝ် သၟတ်ဗြဴမွဲ ညးမဒှ်ကောန်ကၟိန်အ္စာဂဥုဲ နာဲအံၚ်လှၚိုဲရ၊
ပ္ဍဲအခိင်ဍုင်ဗၟာနွံဒၟံၚ်သၟဝ်တဲအေန္ဂလိက်ဂှ် မၞိဟ်တံလဝ်အေန္ဂလိက်ဟေၚ် ကလိဂွံဒၞဲါကမၠောန် ကဆံၚ်သမၠုၚ်မာန်တုဲ မၞိဟ်တံစိုတ်လုပ်စလ္တူလိက်၊ အရေဝ်အေန္ဂလိက်ဂၠိုၚ်ရ၊ ဗၟာတံလေဝ် ဂွိၚ်ဖေက်လိက်ဗၟာသဝ်စှ်ေအာတုဲ တၞဟ်နသၠုၚ်ပတိုန် ပရေၚ်စိုတ်ဓါတ်ဂကူဗၟာတုဲ ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် ၁၉၃၀ဂှ် ဒက်ပတန်ကၠုင် ဂကောံ(တို့ဗမာအစည်းအရုံး)ရ။ ညံၚ်ရဴဗၟာတံကီု ဂကူမန်တံလေဝ် တၞဟ်နဂွံမၚ်မွဲ အရေဝ်လိက်ပတ်မန်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် ၁၉၃၉ ဂိတုအဝ်ဂေတ်(၆)ဂှ် ဒက်ပတန်ကၠုၚ် ဂကောံဗော်သွးမန်အလုံဍုၚ်ရာမညရ၊ ပ္ဍဲဗော်သွးမန်ဂှ် အစာဖိုဝ်ချိုဝ်လေဝ် ပါလုပ်လဝ် နဒဒှ်ညးတာလျိုၚ်မွဲတၠကီုရ။
မန်တံဒက်ပ္တန်ဗော်သွးရာမညဂှ် ဗၟာလ္ၚဵုတံဟီု မန်ပါ်ဂကောံ၊ မန်ဟွံပံၚ်တဲကုဗၟာ၊ မန်ဒးကၠာ်အေန္ဂလိက်တုဲ ဟွံပံၚ်ကဵုဗၟာဒှ်ကၠုၚ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞောဝ်သဇိုၚ်ညးတံ ပိုဒ်(၁၇)ဂှ် ဒးစုတ်လဝ် “ဒုၚ်ယၟု ဗော်သွးရာမညဝွံတုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုင်ကွာန်ဟွံဂွံ၊” တုဲ လလောၚ်တရးလဝ် ဒဒှ်ရဗော်သွးရာမညဂှ် ဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ဆဗော်ပၟၚ်ပၟဲလိက်ပတ်အခိုက်ကၞာမန်ဟေၚ်ရ။
ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၄၂) ဒှ်ညးရေၚ်တၠုၚ် ပ္ဍဲကမ္မတဳ ဥက္ကဌထိၚ်ဒက်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ကေုာံ ပရေၚ်ပညာအာဂတပၠတရဴ ကောန်ဍုၚ်ကွာန်တံရ၊ အခိၚ်ညးဒှ်မံၚ်အ္စာတက္ကသဵုဂှ် ဗိုလ်အံၚ်ဆာန် ဥုညိုဝ်မျ တံ ကေၚ်ဒှ်လဝ်ကောန်ကွးညးကီုရ၊ ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုဂမၠိုၚ် ချဳဓရာၚ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဍုၚ်ဗၟာ သ္ဂောံသၠးပွးဂှ် ညးလေဝ်ကဵုဒြဟတ် ဘိုၚ်ဖန်ဇန် ပရေၚ်ကမၠောန်နွံကီုရ၊ အေန္ဂလိက်တံ မိက်ဂွံခါန်ကၞက်ကဵုအဝဵု(ICS) ကုညးဂှ် ညးတးပါဲကၠေံတုဲ ညးနွံပၟိက်ကဵုဍုၚ်သၠးပွးဟေၚ်ရ၊ ဗွဲကြဴတၞဟ်နဂွံသၠုၚ်ပတိုန်အသိၚ် ပရေၚ်ပၠန်ဂတး ညံၚ်ဍုၚ်သ္ဂောံဂွံသၠးပွးဗွဲမပြဟ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၅ ဂိတုမာတ်ဂှ် ရဲချဳဓရာၚ်တံ ဒက်ပ္တန်( ဖက်ဆစ်တိုက်ဖျက်ရေးပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် ဖ-ဆ-ပ-လ) ဂှ် ညးလေဝ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်ကမ္မတဳဗော်မွဲတၠကီုရ။
အပ္ဍဲအခိၚ်မချဳဓရာၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗော်သွးရာမညဂှ် ညးချူလဝ်လိက်နကဵုဘာသာဗၟာ (ဂကူမန်တံၚုဟ်က္တဵုရ) မၞုံ(၆၀)တၚ်ဂှ် ယဝ်သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်ရံၚ်မ္ဂး ဇၟာပ်ပ်တၚ်ဂှ် နွံကဵုၚုဟ်မး၊ ဒှ်သဘဴဓဝ်ဟွံလဇုဲခေတ်မွဲအိုတ်တုဲ ဂွံတီကေတ် ကဆံၚ်လညာတ်သမ္တီ အစာဖဝ်ချိုဝ် နူလိက်ဂှ်မာန်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ်ပရေၚ်မၞိဟ်၊ ပရေၚ်ထတ်ယုက်၊ ပရေၚ်စိုတ်ဓါတ်တံဂှ် ခိုဟ်တဴကွေံကွေံရ၊ ယဝ်ဒးပ္တိုန်ထ္ၜး နဥပမာမ္ဂး ပ္ဍဲပိုဒ်မရနုက်ကဵု(၁၀) ဂှ် ညးချူလဝ် “မန်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ဂကူပရဲရောၚ် ရဴဝွံဗှ်ဗၞုဟ်ဒးကၠုၚ်တုဲ မံၚ်စံၚ်ပၠန်လေဝ် နွံကၠုၚ်ကဵုယေန်သၞာၚ်၊ ဟီုဂးဂလာန်လေဝ် ဍိုန်ဍောတ်လဇောတ်လၟောဝ်ကၠုၚ်ရောၚ်၊ ဂလာန်သ္ကာတ်မြဟ် သကေဝ်ကတောဝ်တံဂှ်လေဝ်ဝေၚ်ပဲါကၠုၚ်ရောၚ်” ပ္ဍဲပိုဒ်(၃၆) ဂှ် “ဍုၚ်ကွာန်ဂွံဇၞော်မောဝ်တိုန်အာ ဌာန်အနာဂတ်ဂှ် ဟိုတ်နူနွံပ္ဍဲသ္ကေံတဲကောန်ၚာ်သၟတ်တံဂှ်ရ ညးဇၞော်အစံၚ်အစာမန်တံလေဝ် ဒၞဲါဇကုမကၠောန်ကၠုၚ်ဟွံစပ်ဒတုဲဏီတံဂှ် ဖအောဝ်ကဵုသၟတ်တံ ကဵုဒတုဲဖဵုဂကူအိုတ်ညိ။”
ဗော်သွးရာမည ဟွံကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကာလဂွံအခေါၚ်သၠးပွးနူကဵုသၟဝ်တဲအေန္ဂလိက် မန်တံကလိဂွံအခေါၚ်ဟွံမာန် အ္စာနာဲဖဝ်ချိုဝ် ညာတ်ကေတ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၅ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၉) (၁၃၀၇ ဂိတုကထိုန်(၅)မံက်) ဂှ် အစာဖဝ်ချိုဝ်ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပ္ဍဲဘာမန် အရာပ်ဗဟာန် ဂၠံၚ်ယေတာယှေရ၊
ညးတာလျိုၚ်အပ္ဍဲဗော်ဂှ်
(၁) မန်ဖိုဝ်ချိုဝ် - ဥက္ကဌ
(၂) မန်ဥုတာန် - ညးအုပ်ကာ
(၃) နိုၚ်ကျဝ်လှ (အ္စာသဝ်) - ဘဏ္ဍာ
(၄) ဥုအုံဖေ (မိကလုံ) - စၟတ်စရၚ်
(၅) မန်ထောန်ယေန် - တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်
(၆) နိုၚ်ဆာန်မန် - တြးဝါဒ ကေုာံ စန္ဒက်
(၇) ဥုမံၚ်ကျဳ - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၈) ဥုသာန်ညောအ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၉) ဥုယှိုယ်ကျိုၚ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၁၀) ဥုဘချေတ် (မတ်မလီု) - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၁၁) ဥုဘတွေန်(ကအ်နှာတ်) - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၁၂) မန်ချစ်ဖေ - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
၁၃) ဥုကျဝ်ဝေန် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
(၁၄) ဥုထောန်အံၚ် - ရေၚ်တၠုၚ်ဖဵုဂကောံ
စပ္တံနူအခိၚ်ဝွံတုဲ အပ္ဍဲအကြာဗွဳဗွိုၚ်မဟာဇန်ကောန်ဂကူမန် ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုကောန်ဂကူမန် စဒှ်ကၠုၚ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် (မွန်နိုင်းငံရေးအစ နိုင်ဖိုးချိုးက) ဟီုဂးစၟတ်သမ္တီကၠုၚ်အိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူဒက်ပ္တန်ဂကောံတၞဟ်ခြာမြဴသာဝွံတုဲ ညးတာလျိုၚ်နူကဵုဗော်သွးရာမညတံ ပ္တိတ်ကၠေံအစာဖဝ်ချိုဝ် နဒဒှ်နူကောန်ဂကောံရ၊၊
အ္စာနာဲဖဵုချိုဝ်ဒက်ပ္တန် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပံၚ်တောဲကု (ဖ-ဆ-ပ-လ)တုဲ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂကူမန်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဖဆပလတံ ဟီုစအရဵု ဒဒှ်ရ အ္စာနာဲဖဵုချိုဝ်လွဳယဲမၞိဟ်ဂမ္စိုတ်၊၊ မူဟိုတ်ရောတှ်ေ နကဵုမတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဖသပလတံမ္ဂး ဂကူမန်ဂှ် ချိုတ်အိုတ်တုဲဒၟံၚ်ရ၊ မန်မဟီုအရေဝ်မန်လေပ်တံဂှ်လေဝ် နွံဆမၞိဟ်မကၠောန်ဗ္ၚဟေၚ်ရတုဲ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်သွက်မန်ဟီုဂှ် ဒှ်အရာညံၚ်ရဴအ္စာသဝ် မလွဳယဲမၞိဟ်ဂမ္စိုတ်မွဲကီု၊၊ ဆ္ဂး အ္စာဖဵုချိုဝ်ဂှ် ဟွံဒုၚ်ဖျေံမာနတုဲ ကလေၚ်ဟီုပ္တိုန် “အ္စာသဝ်မလွဳယဲမၞိဟ်ဂမ္စိုတ် ကလေၚ်ဂျိုၚ်တိုန်ဂှ် စောန်နူအ္စာသဝ်မလွဳမၞိဟ်ဂျိုၚ်ၚ်ဏီ”ရ၊၊ တုဲပၠန် ရဲဖဆပလတံဟီုဒဒှ်ရ ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် နွံဆယၟုသၟး၊ မုလေဝ်ဒြဟတ်ဟွံမွဲပၠန်ရ၊၊ တၞဟ်နဂွံထ္ၜးဒြဟတ်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ကေုာံ ဒြဟတ်ဗော်တုဲ ပ္ဍဲကၞောတ်သၞာံ ၁၉၄၆ ဂှ် ကၠောန်သဘၚ်ကောံဓရီု ကောန်ဂကူမန်အလန်ပထမပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚ ဘာပလိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲသဘၚ်ဂှ် မၞိဟ်မွဲလက်ပြၚ်ၚ်တိုန်စိုပ်ကၠုၚ်ရ၊ အတိုၚ်မရန်တၟအ် သွက်ဂွံဆဝ်ဗ္ၚုဟ်စိုတ်ဓါတ်ကောန်ဂကူမန်တုဲ မန်တံဒးကၠောန် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ထေက်ရောၚ်ညာတ်ကေတ်တုဲ နာဲထဝ်အး ဇာတိကွာန်ကၟာဝက်ဂှ် ပတိုန်ထ္ၜးရန်တၟအ်ကဵုဂကူမန်တံ ပတန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ ၁၁၁၆ ဂှ်တုဲ တ္ၚဲမာ်မွဲစွေက်ဂှ် ကြိုက်ကဵုသ္ဒးစၟတ်သမ္တီကေတ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ရောၚ်ရဴသာ်ဝွံ သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ်ပ္ဍဲကွာန်ဝါဍောတ်ဂှ် တၞဟ်နဂွံဒှ် တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်အလုံကောန်ဂကူမန်တုဲ ကလေၚ်ဖျေံကၠေံသ္ဂုတ်သွာတ်ပၠန်ရ၊၊ တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်မွဲပၠန်ဂှ် သဘၚ်မာဲမကၠောန်ဗဒှ်ဂတဂှ် ယဝ်ရမန်တံ ဟွံဂွံအခေါၚ်ပွိုၚ်ဆန္ဒမာဲတၞဟ်ခြာမ္ဂး သွက်ဂွံဗကပ်ဗဗေၚ် လ္တူသဘၚ်ရုဲမာဲဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ်ကလေၚ်ရုဲစှ် မၞိဟ်စၞးတၟိပၠန်ဂှ်လေဝ် အ္စာဖဵုချိုဝ်ဝွံ ဂွံကလေၚ်ဒုၚ်ရုဲစှ် နဒဒှ် ဥက္ကဌပၠန်ရ၊၊
၁၉၄၇ ဂိတုဨဗြဝ်ဂှ် ဗော်ဖဆပလ အခိၚ်ရမန်မကၠောန်ဗဒှ်သဘၚ်ကောံဓရီု ပ္ဍဲရုၚ်ဂျူဗလဳဟဝ် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်တုဲ သကိုပ်ဗိုလ်အံၚ်သာန်ဟီုလဒေါဝ်ဝိုၚ်သာ်ဝွံရ၊၊ “မွန်အမျိုးသားတို့အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ မွန်လူမျိုးကိစ္စဆိုယၚ်တော့သူတို့မှာ အခုလူမျိုးရေးလူနည်းစုအဖြစ်နဲ့ မွန်စာပေး၊ မွန်ကျောၚ်းတွေကိစ္စလောက်ကလွဲယၚ် တခြားနစ်နာချက်တွေ မရှိပါဘူး၊၊ မွန်ရယ် ဗမာရယ် ခွဲခြားပြီး ကရၚ်လိုသဘောထားသလို ထားစေချၚ်လို့ တော့မဖြစ်နိုၚ်ဘူး၊၊” –စပ်ကဵုကိစ္စဂကူမန်တံတုဲ ကိစ္စဂကူမန်တံဟီုဂှ် လၟုဟ်နကဵုဂကူသၟတ်မွဲ ပဲါနူလိက်မန်၊ ဘာမန်တုဲ အရာတၞဟ်သ္အာၚ်တံဂှ် မုလေဝ်ညးတံဒးဒုၚ်ဂိလဝ်ဟွံမွဲ၊ မန်ကဵုဗမာ ဂွံပါ်ထောံတၞဟ်ခြာရေၚ်သကအ်တုဲ ဂွံကဵုအခေါၚ်ဗီုကဵုကရေၚ်တံဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်၊- ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်သဘၚ်ရုဲမာဲကၠတ်ထဝ် မပလဝ်ပလေတ်ဍုၚ် မကၠောန်သ္ပပ္ဍဲ ၁၉၄၇ ဂိတုဨပြဝ် (၉)ဂှ် ဖဆပလတံ ဟွံစၟတ်သမ္တီကဵု ပွိုၚ်ဆန္ဒမာဲ မန်တၞဟ်ခြာတုဲ အတိုၚ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် သဘၚ်ကောံဓရီုဂကူမန်အလန်ပထမ ပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚမဖျေံလဝ်ဂှ်ရ၊ ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဗကပ်ဗဗေၚ် ကုသဘၚ်ရုဲမာဲဂှ်ရ၊ နကဵုပၟိက်နာဲမန်ထောန်ယေန်မ္ဂး မိက်ဂွံကဵု ပလေဝ်ကၠေံ တၚ်သ္ဂုတ်သွာဂှ်တုဲ လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲရ၊ ဆ္ဂး အ္စာဖဵုချိုဝ်ကဵုမၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ဟွံမိက်ပလီုပၟိက်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံတုဲ ဟွံကဵုပလေဝ်ဂှ်ရ၊ မန်ထောန်ယေန် မန်တာန် မန်ခေန်မောၚ်တံ နုက်တိတ်နူဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တုဲ ဒက်ပ္တန်ဗော်ကောန်ဂကူမန် ကၟိန်ဍုၚ် ( ပြည်ထောၚ်စုမွန်အမျိုးသားအဖွဲ့) တုဲ လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲရ၊၊ နကဵုဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပၠန်လေဝ် ဒဒှ်ရဗကပ်ဗဗေၚ် လ္တူသဘၚ်ရုဲမာဲဂှ် ကလေၚ်လလောၚ်တရးပတိတ်ပၠန်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၇ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် နုက်တိတ်ထောံ နူဒဒှ်မပံၚ်တောဲကု ဖဆပလတံရ၊၊\n ဟိုတ်နူဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗကပ်ဗဗေၚ်လ္တူသဘၚ်ရုဲမာဲဂှ်တုဲ ဖဆပလအာတ်မိက်ကၠုၚ် ဗော်သွးရာမည သွက်ဂွံလုပ်ရုဲမာဲရ၊ ယဝ်ဗော်သွးရာမညကဵုမၞိဟ်စၞး (၁၂)တၠမ္ဂး သီု(၁၂)ဂှ် ကဵုပအမါတ်ရောၚ်ဂှ် ဖဆပလဟီုကၠုၚ်ရ၊ ဆ္ဂး နကဵုဗော်သွးရမညဂှ် နကဵုညးတံဟွံဒှ်ဗော်ကၠောန်ပရၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲကီု၊ တုဲပၠန် ကမၠောန်ဗၟာဗဇဵုအကြာဂကူမန် မြဴသာ်ဝွံ ညးတံဟွံမွဲပၟိက်တုဲ ညးတံဟွံဒုၚ်တဲရ၊ မၞိဟ်လ္ၚဵုတံလေဝ် မန်ဟွံဒုၚ်ရုဲမာဲမြဴသာ်ဝွံဂှ် ဂုဏ်ဖဵုဟွံမွဲတုဲ နကဵုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် သ္ဒးလုပ်ထေက်ရောၚ်ဂှ် အာတ်မိက်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အ္စာဖဵုချိုဝ်ကီုလေဝ် အ္စာဖဵုချိုဝ်စွံရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ လတူပၟိက်ကောန်ဂကူမန်တအ်တုဲ ဟွံလုပ်ရုဲမာဲရ၊ ဆ္ဂး နကဵုပူဂဵုနဒဒှ် အမာတ်မန် သွက်ဂွံပြိုၚ်ကဵုဖဆပလဂှ် မပ္တံ မန်နာဲယျ၊ နာဲဗလောန်၊ နာဲလှမောၚ်၊ နာဲသာနှေန်၊မန်သုၚ်ထောန်၊ မန်ၚိုဲခါၚ်တံ လုပ်ပြိုၚ်ရုဲမာဲကီုလေဝ် ဟိုတ်နူပျဳတူယေဝ်ဗဝ်(ပၞာန်ဗၟာ) ကဵုဗော်သဵုယှေဝ်လေတ်တံ ဘပလညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံတုဲ အမာတ်ၜိုတ်ကလိဂွံမာန်ဂှ် ဟွံကလိဂွံရ၊ မန်တံဟိုတ်နူစိုတ်ဂိလောန်တုဲ နာဲဗလောန်(ယှိုဲကျေန်) က္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ဒက်ပတန်ဗော်သၠးပွးဂကူမန်မွဲတုဲ အာတ်မိက်အခေါၚ်အရာဂကူမန် (၇) တၚ်ရ၊
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၄၇ (၁၃၀၉ သၞာံ၊ ဂိတုဘတ် (၉)မံက် တ္ၚဲအဒိုတ်) အခိၚ်နူဂယးဒ္စာံနာဍဳဂှ် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပသဘၚ်သဳကၠဳဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက် ဒၞဲါဘာ ဗ္တောန်လိက်အလဵုအသဳ မၞုံပလိုတ်ဘာတိုက်တၟိ ပွိုၚ်ပိတ္ၚဲရ၊
ပ္ဍဲသဘၚ်ဂှ် မၞိဟ်တိုန်စိုပ်ပန်လက်ပြၚ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဂှ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်ပိတၚ်၊၊(၁) ပ္ဍဲတိဍာ် မဆေၚ်စပ်ကုဂကူမန်၊ တိဍာ်မန်တံမပိုၚ်လဝ်တံဂှ် နဒဒှ်ဍုၚ်မန်မၞုံကဵုအဝဵုပေၚ်ၚ်မွဲ ကာလဍုၚ်မန်ဗၟာ ဂွံသၠးပွးတုဲ အလဵုအလဵုအသဳဗၟာဒးဖန်ဖက်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုရောၚ်၊၊
(၂) ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် မဒက်ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ်အလဵုအသဳခေတ်အေန္ဂလိက်လၟုဟ်တံဂှ် ကာလဍုၚ်မန်ဗၟာ ဂွံသၠးပွးတုဲအလဵုအသဳဗၟာ ဒးကလေၚ်စၟတ်သမ္တီ နဒဒှ်ဂကောံဗဗွဲဓဝ်လုပ်သၞောဝ်ရောၚ်၊၊
(၃) ဂကူဗၟာမရပ်လဝ်ဝါဒမဟာတံ မဟီုဒၟံၚ် မန်ကဵုဗၟာတုပ်ပ်ဂှ် ကလေၚ်ရုပ်သီထောံတုဲ ကာလဍုၚ်မန်ဗၟာဂွံသၠးပွးတုဲ အလဵုအသဳဗၟာဂှ် ဒဒှ်ဂကူမန်နွံမွဲဟကူကီုဂှ် ဒးပစၟတ်သမ္တီကဵုရောၚ်၊၊ တုဲပၠန် တၞဟ်နဂွံစန်ဒက်သၟတ်တံဂးတုဲ ပံက်ဘာလဝေၚ်ကါယဗလပ္ဍဲဘာဝါဍောတ် ဍုၚ်မတ်မလီုရ၊၊ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ပလေဝ်စပရေၚ်ပၠန်ဂတးလွပ်လွဟ် ဟီုစမာန်ရ၊ ပတိတ်လိက်ပရိုၚ်ရာမည မွဲသတ္တဟပိအလန် နကဵုဘာသာမန်ဗၟာ ၜါဘာသာ၊၊
၁၉၄၈ ဂိတုဇာန္နာဝါရဳ (၄) ဂယးပြဟ် ၄နာဍဳဂှ် ဍုၚ်ဗၟာကလိဂွံအာသၠးပွး နူအေန္ဂလိက် နကဵုယၟု “ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဗၟာ” မဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵုၝောံဍုၚ်ဗၟာ၊ တွဵုရးဍုၚ်သေံဇၞော်၊ တွဵုရးကရေၚ်ဍာဲ၊ တွဵုရးကချေၚ်၊ ရးဝိသေသချေၚ်တံရ၊၊ ဂကူမန်ဂှ် ဒးဒုၚ်ပလဝ်မဇ္ဇျှဟ် ဒးဒုၚ်ပၠောပ်လဝ် အပ္ဍဲကရောမ်ဂကူဗၟာတုဲ တွဵုရးတၞဟ်ခြာဂှ် ဟွံကလိဂွံရ၊၊
ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ကဵု ဗော်ကေၚ်ကာမန် ချပ်ဂၞန်ရၚ်သ္ကအ် သွက်ဂွံအာတ်မိက် ညံၚ်ဂွံဗမံက်ပတိုန်ကဵု တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ၊ အာတ်တုဲ ယဝ်ဖဆပလတံ စကာဒြဟတ်ပၞာန်တုဲ လၞိန်ဗဗိန်ကၠုၚ်မ္ဂး ညးၚ်ဂွံကလေၚ်တဲ နကဵုဒြဟတ်ပၞာန်ကီုဂှ် ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ရ၊ တၞဟ်နကလိဂွံအရီုအဗၚ်ညိဂးတုဲ ဗော်ကေၚ်ကာမန်ဂှ် အာဆက်မိတ် ကုဗကပ(ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ) မဒှ်ဗော်မထကးဒၟံၚ်ကဵု ဖဆပလတံကီုလေဝ် တၚ်လစွံစိုတ်ဗကပလ္တူဂကူမန်တံဂှ် တုပ်သၟဟ်ဒှ်ဒၟံၚ်မွဲ ညံၚ်ရဴဖဆပလကီုရ၊၊ ဂကူမန်အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကြပ်ဟွံမွဲဒၟံၚ်တုဲတုဲရ၊ မန်မသှ်ေဒၟံၚ်တံဂှ်လေဝ် ထုဲနှဴအာကဵုဗၟာအိုတ်ရတုဲ သွက်ဂွံကလေၚ်ချပ် သွက်မန်ပၠန်ဂှ် ဟွံမွဲပၟိက်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် မန်တံစှ်ေစိုတ် မိတ်သဟာဲသွက်မန် အပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ်မ္ဂး ကရေၚ်ဂှ် မိတ်ကြပ်အိုတ်ရဂးတုဲ သွက်ဂွံအာပံၚ်ကဵုကရေၚ်ဂှ် ချပ်ကၠုၚ်ရ၊၊
ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် ၁၉၄၈ ဂိတုဂျူလာဲ(၂၀) ခ္ဍဲသဳပေၚ်ဂှ် ဗိုလ်တုၚ် ကေုာံ နာဲပါန်သာက္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ သၟတ်မန်(၃၀)တၠ လုပ်သီလွဟ် ပ္ဍဲဗ္ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ထဝ်ပၠၚ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ် အဆက်အစပ်နွံဒၟံၚ် ကုဗော်ကေၚ်ကာမန်ရောၚ် ဖဆပလတံစောဲဒုဟ်တုဲ ကော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်တံဂှ်တုဲ ညံၚ်သၟတ်တံ ဂွံကၠုၚ်ပအပ်လွဟ်ဂှ် ပလးဏာဥက္ကဌနာဲလှမောၚ် ကဵုအာကော်နၚ်သၟတ်တံ နာဲလှမောၚ်ဟွံကလေၚ်စိုပ်တုဲ ဖဆပလရပ်ကြိုၚ်ထောံ နာဲဗလောန် (ယှိုဲကျေန်) ကဵု နာဲၚိုဲတုၚ်ရ။ မန်ကဵုကရေၚ် မနွံပ္ဍဲသဓီုတံ ဂွံမိၚ်ကေတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇကုဒးဒုၚ်အာဂှ်တုဲ တၞဟ်နဂွံထ္ၜးဒြဟတ်ဇကုတုဲ မန်ကဵုကရေၚ်ပံၚ်တောဲတုဲ ဂျူလာဲ (၂၉) လုပ်သီဍုၚ်သဓီု၊ နူဂှ် ဂျူလာဲ(၃၁) ဂှ် လုပ်သီဍုၚ်မတ်မလီုရ၊၊
ပရေၚ်ချဳဓရာၚ်ကောန်ဂကူမန် ဇၞော်တိုန်ကၠုၚ်ဗက်ဂှ် အလဵုအသဳဖဆပလတံ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ ၁၉၄၈ အံက်တဝ်ပါ (၅) ဂှ် ဒးပၠောပ်အစဳဇန် ညံဂွံဖန် ဒေသပကၚ်ရၚ်ကေတ်အပိုၚ် မစပ်ကဵုဂကူမန်၊ ကရေၚ်၊ ရခေၚ်၊၊ တုဲ ဒးပံက်ကဵုကမ္မရှေန် ဗမံက်ပတိုန်ဒေသအခေါၚ်ပကၚ်ရၚ် အပိုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲမစပ်ကဵုလ္ပာ်မန်ဂှ် ညးမဒှ်အမါတ်ကၠတ်ထဝ်ပလေဝ်ပလေတ်ဍုၚ် မန်ထောန်ယေန်၊ မန်နာဲခေန်မိုၚ်၊ နူဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဥက္ကဌအ္စာနာဲဖဵုချိုဝ်၊ နူဗော်ကေၚ်ကာမန် ဥက္ကဌနာဲလှမောၚ်၊ နူဂကောံကောန်ဂကူမန်ကၟိနဍုၚ် မဒှ်ဂကောံမပံၚ်ကုဖသပလဂှ် မန်တာန်၊ မန်မိနှေန်တံပါလုပ်ရ၊၊
အ္စာဖဵုချိုဝ်၊ နာဲလှမောၚ် ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကရေၚ် စောဗဥုကျဳ၊ စောသာဒေန်၊ ဂျေထောန်အံၚ် တံ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ၁၉၄၈ နဝ်ဝေန်ပါ (၁၉) ဂှ် တုပ်စိုတ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဍုၚ်ရာမညမန်ကရေၚ် မၞုံဒေသခရိုၚ်ကျာ်ခမဳ၊ ခရိုၚ်သဓီု၊ခရိုၚ်ထဝဲါ၊ ခရိုၚ်ဗိက်၊ ရးတၞၚ်သဳ၊ ရးဗဂေါ၊ ကေုာံ ရးဨရာဝတဳတုဲ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ နဝ်ဝေန်ပါ (၂၂)ဂှ် ပတိုန်ကဵုအလဵုအသဳဖဆပလရ၊၊ အလဵုအသဳဖဆပလတံ ညာတ်ဒးလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ်ဂှ်တုဲ ဖေက်လကိုတ်လ္တူပရေၚ်သၞဟ်န်အရာမန်ကဵုကရေၚ်တုဲ စၞးဒးချပ်သွက်ဂွံဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်၊ တွဵုရးဍုၚ်ရခေၚ်အခိၚ်တုပ်ပ်ဂှ် သွက်မန်ကဵုရခေၚ်ဂှ် ဖဆပလတံ ပဲါစွံကၠေံမ္ၚးတုဲ သွက်ဂွံဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်မွဲဟေၚ်ဂှ် စွံအရီုတုဲ ကၠောန်အာရ၊ စနူဂှ်တုဲ ပရေၚ်သၞဟ်န် အကြာမန်ကဵုကရေၚ်ဂှ် အောန်စှ်ေအာသိုက်က်တုဲ လက္ကရဴဏံ အခိၚ်စောဗဥုကျဳကလိ လောန်အာတုဲဂှ် ပရေၚ်သၟဟ်န်တံဂှ် အိုတ်အာတုဲ စဵုကဵုဒှ်ပေဲါဗတိုက်ရေၚ်သ္ကအ်ဏီရ၊
တၞဟ်နဂွံကေတ်အဆက်ကေုာံအရီုအဗၚ် နူမန်ဍုၚ်ဗၟံက်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၃၁၀ ဂိတုပထမဒဂိုန်(၂)မံက် (၇ ၊ ၆၊ ၄၈) ဂှ် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် အ္စာဖဵုချိုဝ်၊ နာဲအိုၚ်ထောန်၊ မန်သာန်လှာၚ်၊ အ္စာဖဵုစိၚ်တံတိတ်အာဍုၚ်သေံရ၊ ညးမွဲကုညးမွဲ ညံၚ်ဂွံကဵုအရီုအဗၚ်ရေၚ်သ္ကအ်ဂှ် ဂွံအာတၚ်လတုပ်စိုတ်ရ၊ ဗွဲကြဴဏံ ပ္ဍဲအခိၚ်မန်လုပ်ပေဲါဗတိုက် နကဵုလွဟ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်မန်တအ် အာတ်မိက်ကောန်ပၞာန်မန်ဍုၚ်သေံတုဲ ညးတံအာယိုက်ဂၠေၚ် ဗိုၚ်လုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက် ကရောမ်မန် ဍုၚ်မန်ကီုရ၊၊ ဆ္ဂး ဟိုတ်နူကောန်ပၞာန်မန်ဂမၠိုၚ် ဒ္ဂေတ်ပြဝမံၚ်စံၚ်ဟွံစှ်ေသၞောတ်တုဲ ညးတံဟွံဆက်ပံၚ်လုပ်ပေါဲဗတိုက်ကီုလေဝ် နကဵုဩန်ဂှ် ညးတံဆက်ကဵုအာအရီုအဗၚ်ဏီရ၊ တုဲပၠန် ညးတအ်ဟီုကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တံ မိက်ဂွံဂွံဍုၚ်မန်မ္ဂး လၟုဟ်လ္ပဗတိုက်ဏီ ရုဲစှ်နၚ်သၟတ်မန်တံ မွဲသၞာံမၞိဟ်စှ်တၠတုဲ ညးတအ်ဗ္တောန်ကဵုပညာ၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ညးတံပလံၚ်ကဵုအာဗ္တောန်ပညာဍုၚ်သ္အာၚ် ပွိုၚ်စှ်သၞာံတုဲဟေၚ် ကၠောန်ပရေၚ်ပၠန်ဂတးထေက်ရောၚ်၊၊ ဆ္ဂးက္ဍိုပ်မန်တံအပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် စှ်ေစိုတ် ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ဒှ်ပၠန်ဂတးဍာ်ဇမၠိၚ်မွဲဟွံသေၚ်တုဲ သီုကဵုထေဲအာကဵုသကိုပ်ပၞာန်မန်သေံဂှ်ဏီရ၊၊
ပ္ဍဲကာလကရေၚ်ကဵုမန် လုပ်သီအၚ်စိၚ်ဂှ် (၁၉၄၉- ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၂) ဟိုတ်နူအ္စာဖဵုချိုဝ်ဗိုၚ်ရီုဗၚ်လဝ်ကီုတုဲ ဖဆပလ ရပ်ထောံ နာဲလှမောၚ် ညးမၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ်ရ၊၊ ဗွဲကြဴအ္စာဖဵုချိုဝ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ် ကဵုအလဵုအသဳဗၟာဖဆပလကီုရ၊၊ စိုပ် ၁၉၅၀ ဂှ် ဖဆပလတအ် ဗလးကဵုဥက္ကဌဇၞော်ၜါဂှ်နူထံၚ်တုဲ ကဵုပ္ညဳပ္ညပ် ညံၚ်ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် နာဲအိုၚ်ထောန် မၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚ ယဝ်ဖျေံလွဟ်မ္ဂး သကဵုဍုၚ်မန်ရောၚ်၊၊ ဆ္ဂးဥက္ကဌၜါဂှ် နကဵုဝတ်ၜိုန်အာကီုလေဝ် ဒဒှ်ဖဆပလတံ ကဵုဍာံဟွံဍာံဂှ် ညးတံဟွံဒုၚ်ကအ်ပါၚ်တုဲ အစဳအဇန်ဂှ် ရုပ်ရဴဟွံမံက်ရ၊၊
ဂကောံမန်သီုဖအိုတ်ဂှ် ကလေၚ်ပံၚ်ထောံ ဒပ်ပံၚ်ကောံကောန်ဂကူမန်မွဲတုဲ ဗွဲကြဴနူဂှ် ဒှ်အာဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ရ၊ နကဵုဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ် လုပ်ပေဲါဗတိုက်မ္ၚးသၞောဝ်ဖဆပလတုဲ ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် လုပ်ပေါဲဗတိုက်အပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်ဖဆပလရ၊၊ ညံၚ်သၟတ်နူအပ္ဍဲဍုၚ် ဂွံပါလုပ်အပ္ဍဲဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ် ဗော်မန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဘိုၚ်စန်ဒက်ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵုရ၊၊
ဗွဲကြဴ(၁၉၅၈ ဂျူလာဲ ၁၂) ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်သၠာဲကၠေံလွဟ်ကဵုသၞောဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရ၊၊ ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ဍုၚ်ရုသံၚ်လောန်ဂးတုဲ ပ္ဍဲဂိတု အံက်တဝ်ပါ (၂၆)ဂှ် ဥုနုပ္အပ်ကၠေံအဝဵုဍုၚ် ကုဂဥုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန်ရ၊၊ ၜိုန်ရတုပ်လဝ်စိုတ် ကုဥုနု ပွိုၚ်တြဴဂိတုသဒးကလေၚ်ပအပ် အဝဵုကီုလေဝ် ညးတအ်ဆက်ရပ်လဝ်အဝဵု တြဴဂိတုတုဲ တြဴဂိတုပၠန်ရ၊၊ စိုပ် ၁၉၆၀ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၆) ဂှ် ဂဥုပ်ဗိုလ်နေဝေန်မကၠောန်ဗဒှ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် အ္စာဖဵုချိုဝ် ဒုၚ်ရုဲမာဲပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တုဲ ကလိဂွံဇၞးပိုတ်တ်ရ၊၊
သွက်ဂွံရုဲစှ်ဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာမန် (မန်ယေယျာဝန်ဂျဳ)ဂှ် ကောန်ဂကောံဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဟိုတ်နူအ္စာဖဵုချိုဝ်ဂှ် လညာတ်ပိုတ်လ္တူသၞ၊ တၚ်ဒတူလိုၚ် လ္တူပၟိက်ဆန္ဒကောန်ဂကူဗိုန်ခိုၚ်တုဲမိက်ဂွံရုဲစှ်အ္စာဖဵုချိုဝ်ကီုလေဝ် ညးကေၚ်ကာဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်ခက်ခုဲ ကုဖဆပလတုဲ နကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်မာဲဗဟဵုကမ္မတဳလပါ်မၞိဟ်ဂၠိုၚ်တုဲ နာဲအိုၚ်ထောန် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ဒၞါဲဂှ်ရ၊ အ္စာဖဵုချိုဝ်ဂှ် ၜိုန်ရနဒဒှ်ဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာမန်ဂှ် ဟွံဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူစိုတ်ဓါတ် မိက်ဂွံကၠောန်ဇၞော်လောန်တုဲ ပ္ဍဲသဘၚ်ကောံဓရီု(တောၚ်းကြီး)ဂိတုဂျန် (၁၂)ဂှ် အလဵုဇကုညး အာတိုန်စိုပ်တုဲ ဂွံအခေါၚ်ဟီုဂလာန်ကီုရ၊၊
သွက်ဂွံဗမံက်ပ္တိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ တွဵုရးရခေၚ်တုဲ အလဵုအသဳဖဆပလ ပံက်ကဵုကမ္မရှေန်မလ္ၚတ်ပရေၚ်ဒေသမွဲရ၊၊ စပ်ကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန်တုဲ ဗီုလဵုဂွံကေတ်လညာတ်ပၟိက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံရောဂှ် ဥက္ကဌညးမလ္ၚတ်ပရေၚ်တွဵုရးဍုၚ်မန် သၟာန်အ္စာဖဵုချိုဝ်ရ၊၊ အ္စာဖဵုချိုဝ်သှ်ကဵု ဆၜိုတ်ရုဲမာဲဂှ် ရုံဂပ်ဒၟံၚ်ရ၊၊ ကေတ်ပၟိက်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဟွံဂတာပ်ခေတ်တုဲ ကၠောန်လေဝ်ဟွံထေက်ရ၊၊ မူဟိုတ်ရောဟီုတှ်ေ ကာလစၟတ်သမ္တီတွဵုရးတၞဟ်သ္အာၚ် မပ္တံ တွဵုရးကရေၚ်၊ တွဵုရးကချေၚ်၊ တွဵုရးကယာတံဂှ် မွဲဟွံကေတ်လဝ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်မွဲသာ် အတိုၚ်ပၟိက်အလဵုအသဳတံဟေၚ်ဖန်ဇန်ဏာလဝ်ဂှ်ကီုလေဝ် ပဋိပက္ခဟွံက္တဵုဒှ်လဝ် အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ရ၊၊
ခြာဟွံလံ အဃောဂစာန်ဗမံက်ဒၟံၚ်တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ တွဵုရးဍုၚ်ရခေၚ် ၁၃၂၃ ဂိတုမာ်စှ်စွေက် တ္ၚဲဗြဴဗ္တိ အခိၚ်ဗ္တံသ္ဂါတ္ၚဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်နေဝေန်တံ သီကေတ်ဏာအဝဵုဍုၚ်တုဲ နာဲအိုၚ်ထောန်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ အတိုၚ်ဂကူမန်၊ ဂကူရခေၚ်တံ မစၟဳလဝ်ဍုၚ်မန်မဍိုက်ပေၚ်ကဵုအဝဵုဂှ် ကၠေံကၠက်အာသၟဝ်ပၠံၚ်သေနာတ်နေဝေန်ဖအိုတ်ရ၊၊
တၞဟ်နဂွံချူသၞောဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် အပ္ဍဲဂကောံညးမချဳဓရာၚ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ကမ္မရှေန်ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ပါလုပ် လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။
နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ မွဲဒမြိပ်ခေတ်တၠအဝဵုပၞါန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ညံၚ်သ္ဂောံကလိဂွံဗၠးၜးမာန် နကဵုယၟုလိက် “မြန်မာနိုင်ငံလုံးဝလွတ်လပ်ရေးသို့” နကဵု ဘာသာဗၟာကီု ဘာသာအၚ်္ဂလိက်ကီု ချူတက်တြး ပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ ပဲါနူဏံ လိက်ကဗျဂမၠိုၚ် နကဵုဘာသာလေတ်တေန် ချူပ္တိတ်လဝ်နွံရ။ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ အခိၚ်သၠးမ္ဂး ဗ္တောန်ကဵုလိက်အၚ်္ဂလိက်၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ပရေၚ်ဥပဒေဂမၠိုၚ် ကုသၟတ်တံ ဟွံကေတ်ၚုဟ်မးရ။ လက္ကရဴဏံ နဒဒှ် မၞိဟ်ဓမ္မသာတ်ဗက်ဂဗုတ်မွဲ ညးရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ် စဵုလ္အိတ်လမျီုရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၈ ဂိတု ဂျုၚ်လာဲဂှ် ကရေၚ် ကဵုဒပ်ပၞာန်အလဵုသဳတံ စက္တဵုဒှ် ပေဲါဗ္တိုက်တုဲ သ္ပဟိုတ်နူ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ကဵုလဝ်အရီုဗၚ်နွံတုဲ ညးဒးဒုၚ်ရပ်ထိၚ်ထောံကဵုအလဵုအသဳတံရ၊ အပ္ဍဲ ၁၉၄၉ လ္ပာ်အိုတ်ဂှ် ညးတိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ။
အပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၁ ပေဲါကောံဓရီုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဂၠးတိ မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဟနွောဲ ကၟိန်ဍုၚ်ဗဳယေပ်ဏာံဂှ် မၞိဟ်စၞးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်တိုန်စိုပ်ရ။ ပေါဲကောံဓရီုတုဲ ဂွံအခေါၚ်အာလ္ၚတ်ဗဵုဝေၚ် ဍုၚ်ကြုက် ဍုၚ်ဟာန္နရဳ တံရ။
ပ္ဍဲ၁၉၅၅ဂှ် နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်အာက္ဍိုပ်တုဲ ဂကောံဗော်သွးမန်ရာမည က္တဵုဒှ်ဒစဵုဒစးကဵုဗော်အလဵုသဳတံရ။ ပံၚ်တောဲ ကဵုဗော်ညဳသၟဟ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ (ပမညတ) တံတုဲ ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။ အပ္ဍဲသၞာံဝွံဟေၚ် စဒက်ပတန်လဝ်ဗော်ညဳသၟဟ်ဂကူမန် ( Mon National United Front) တုဲ နဒဒှ် ဥက္ကဌမွဲ နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် ရေၚ်တၠုၚ်ဂိုတ်ဂ္စါန်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဂကူရောၚ်။
လက္ကရဴဏံ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၇ နူကဵုဗော်သွးမန်ရာမည နာဲဖိုဝ်ချိုဝ်ဝွံ ကေုာံ ဒပ်ပၠတရဴမန် ကၠောန်ဗဒှ် ကောံဓရီုဇၞော်ပ္ဍဲၝောံခန်နဳသ္ဗာတုဲ သွက်သ္ဂောံကလိဂွံ တွဵုရးမန် အာတ်မိက်ကၠုၚ် အလဵုသဳဖဆပလတံရ။\n ပ္ဍဲခေတ်နေဝေန်တံ မအုပ်ဓုပ်လဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဗၟာ ဒှ်ဒၟံၚ်အလဵုအသဳ(ပထစ) ၁၉၆၀ ဂှ် အ္စာဖဵုချိုဝ်ဂွံဒုၚ်ယၟု မၞိဟ်မကဵုကသပ် အလဵုအသဳမွဲ ပၞောဝ်ကဵုမၞိဟ် (၃၃)တၠဂှ် ကီုရ၊၊ လက်ထက် ဗိုလ်သာန်ယု ဒှ်ဥက္ကဌ အပ္ဍဲဗော်ဖသပလ ပ္ဍဲသၞာံ ( ၀၉၊၂၅၊၁၉၇၁)ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုကောန်ဂကောံ (၉၇)တၠ ပါလုပ်လၟိဟ် မွဲတၠကီုရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၄ ဂိတု ဂျာန်နျူဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ၄ ပ္ဍဲတ္ၚဲဗၠးၜးကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဂွံဒုၚ်ကေတ်တဆိပ်ကြာဂုဏ်စရာဲကမန်ဍုၚ် (နိုၚ်ငံဂုဏ်ရည် ပထမအဆင့်) ရ၊၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၈၄ တဂိတုမေ (၁၁) ကလိဂွံအာယုက် (၈၀) အ္စာဖဵုချိုဝ်စဴအာဘဝပရလိုက် ပ္ဍဲသ္ၚိညး ဂၠံၚ်ဒေါန (၁) မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်အၚ်စိၚ် လ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ်ရ၊၊
နိဿဲ
၁၊ သမိုင်းတကွေ့မှ မွန်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ကြီး မွန်ဦးဖိုးချို
၂၊ ဆရာနိုင်ဟံသာရဲ့ မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်မှုတော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်
၃၊ (၇၅) နှစ်မြောက် မွန်ပြည်နယ်နေ့ ဆောင်းပါး ညးနိဿဲလဝ် မွန်အမျိုးသားတို့၏နောက်ခံသမိုင်း ။ နိုင်ကိုသူ
၄၊ ကလေၚ်သောၚ်ကလး ဝၚ်ဒဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မုက်လိက်ဝှေံသဗော် အ္စာသုန်ဓန်
၅၊ ဝၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ် သွက်ဗ္ၜးၜးဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ကၞပ်မွဲ (၁) ၂၀၀၇
0 comments:
Post a Comment